Priester Nikolaas bezoekt Bruder Klauskapel
Via een interessant artikel op een religieuze kunstwebsite (artway.eu) kom ik op het spoor van een bijzondere kapel: de Bruder Klauskapel. Op zo’n 60 km van de Belgische grens, gelegen in de Duitse Eifel besluit ik om er een vakantie-uitstap van te maken. In mijn planning probeer ik eerst er te geraken via het openbaar vervoer en met de fiets op de trein, maar voor een grotere verplaatsing als deze blijkt de auto het meest efficiënt en vooral tijdbesparend. Na een tocht van ongeveer 3 uur en drie kwartier met af en toe een kleine file door wegenwerken, kom ik rond 15 u. ter plekke aan. Een grote grasparking doet me vermoeden dat deze kapel een veel bezochte bestemming is, wellicht een bekend bedevaartsoord. In dit geval schouw ik slechts enkele wagens en kan ik rustig de weg zoeken naar de fameuze kapel. De omgeving is mooi en het weer is wat bewolkt, maar goed wandelweer.
Wat is er zo bijzonder aan deze kapel?
Het is niet alleen een kapel in moderne architectuur, het is bovenal een kapel met een verhaal. In 2007 werd deze kapel namelijk gebouwd en uitbesteed aan een bekend architect Peter Zumthor. Het landbouwersechtpaar dat deze architect aanschreef, wist niet dat hij zo bekend was, maar had via een artikel in de krant gehoord van deze man. Hij had een religieus museum gebouwd voor het bisdom Keulen. De architect liet meteen weten dat hij zeer duur was en dat hij graag alle details zelf bepaalde. En dat zijn stijl zeer minimalistisch was. Uit dank voor een goed leven besloot het boerenechtpaar het te doen en de architect aanvaardde het omdat hij een Zwitser is en de kapel gewijd zou worden aan de patroonheilige van Zwitserland: Nikolaas van Fluë, broeder Klaus in korte vorm. Sinterklaas is dus niet de enige heilige met de naam Nikolaas. Broeder Klaus was een kluizenaar en een verzoener die leefde in de Middeleeuwen. Iedereen trok naar hem toe voor goede raad. HIj werd een bepalende figuur in de geschiedenis van Zwitserland en zijn verering oversteeg de grenzen.
De architect begon met het bouwen van een houtstapel waarrond hij een betonnen bekisting ontwierp. In verschillende lagen werd het beton errond gegoten en het moest telkens drogen, waardoor dit een jaar duurde. Maar het geheel van de bouw duurde nog veel langer. In totaal zou het bouwwerk 9 jaar in beslag nemen, omdat de architect steeds weer nieuwe details bedacht en toevoegde.
Peter Zumthor ontwierp aan de buitenkant een rechtstaande vijfhoekige vorm van boven gezien in de vorm van een huis met een dak. De kleur ervan is geel doordat er geel zand uit de Eifel in de beton is gemengd. Er zijn geen ramen maar wel een opening bovenaan, een grote oogvorm. Binnenin de kapel kan je van deze vijfhoek niets zien, je gaat binnen via een driehoekige deur (een verwijzing naar de Drieëenheid) in een soort schelp, je kan het ook een tent noemen, met een gedraaide inkom, waardoor je niet kan zien wat er aan het einde ligt. Aan de wanden vind je rechte ribbels van beton en overal er tussen geblazen glasbolletjes die met een buis naar buiten toe verbonden zijn en dus een minimaal licht toelaten. Het meeste licht komt echter van boven. Net zoals in de Kapel van het Niets in Duffel kan het water ook binnen via de bovenste opening en ligt er een plas op de grond als ik er binnenga. Het gevoel is echter helemaal anders. Er branden kaarsjes in een zandbak, teken van gelovige aanwezigheid, en er is een houten bank die uitnodigt tot bezinning en gebed. Beide activiteiten spreken me aan en ik steek een brandend kaarsje in het zand en erna ga ik zitten om de rest van de ruimte tot mij te laten spreken. Binnenin is het donker, niet alleen omdat het licht van boven komt, maar ook omdat de muren met zwart roet getekend zijn. De boomstammen waarmee de bouw begon werden namelijk in brand gestoken en opgebrand waardoor de binnenkant zwart werd. Aarde, lucht, water en vuur, alle elementen zijn zo aanwezig in dit bouwwerk. Het schijnt ook dat de vloer een mengeling is met lood, als verwijzing naar de loodmijn die vroeger in de streek aanwezig was. Ook de ligging is prachtig, midden in de velden, met bos en heuvels in de achtergrond aanwezig.
Een prachtige locatie die uitnodigt om er langer te vertoeven. Maar ik heb nog een tocht terug naar huis, en ik verlaat de heilige plaats in een opperbeste stemming. Op weg naar de auto kan ik nog bramen plukken en enkele blaffende honden en hun bazin vriendelijk toespreken.
De terugweg besluit ik de binnenweg te nemen in plaats van de autostrade en die brengt mij via Monschau, pittoresk dorp vlakbij de grens met België naar Eupen, waar ik in de onderstad nog enkele gevolgen zie van de waterbom die in die streek gevallen is. Een brug wordt hersteld, een huis dat duidelijk op invallen staat wordt met steigers recht gehouden, er zijn grote gaten in het trottoir die moeten hersteld worden. Een groot bord vermeldt: “De onderstad dankt de brandweer”. Deze mensen hebben de eerste hulp moeten bieden en zijn inderdaad beschikbaar in deze uiterste noodsituatie. God zij dank. In Eupen rij ik de autostrade weer op en rij rustig naar huis terwijl de klassieke muziek van Klara (die was tot in Duitsland te horen) mij vergezeld. Een geslaagde uitstap die smaakt naar meer.
(priester Nikolaas Vanneste)