Werelddag van Migranten en vluchtelingen – “Ik was een vreemdeling en jullie namen mij op”
Op het St.-Pietersplein in Rome staat sinds 2019 een kunstwerk ter ere van de bootvluchtelingen. Dit bronzen werk getiteld ‘Angels Unaware – Hebrews 13:2’, dat een boot met 150 vluchtelingen voorstelt, is gemaakt door de Canadees Timothy Schmalz, ook bekend van zijn sculptuur ‘The Homeless Jesus’. Het verwijst naar een Bijbelvers uit de Brief aan de Hebreeën: “En vergeet de gastvrijheid niet, door haar hebben sommigen zonder het te weten engelen onthaald.” God, wiens zoon zelf een vluchteling was, is zelf aanwezig op de vluchtelingenboot – de boven de mensen uitstekende engelenvleugels getuigen ervan. Laten we de boot niet toe in Europa, dan weigeren we ook God en zijn engelen, lijkt Schmalz te willen zeggen.
Bijbels thema
Migratie en vluchtelingen blijven een heet hangijzer én gespreksonderwerp. Nochtans is dit geen nieuw thema, maar van alle tijden. Al in Bijbelse tijden werd er heel wat ‘afgevlucht’. Zo werd Abraham gestuurd ‘naar het land dat Ik u zal wijzen’ (Gen. 12,1), zullen Jakob en zijn zonen naar Egypte vluchten voor de hongersnood in eigen land om vervolgens als volk vanwege de slavernij later Egypte weer te ontvluchten. Het verhaal van Ruth past in dit rijtje. En uiteindelijk zal ook Jozef, samen met Maria en Jezus, moeten vluchten voor een jaloerse koning die bereid was baby’s te laten vermoorden om zijn macht veilig te stellen.
Hoopvol onderweg
Ook in latere tijden was dit niet anders. In de vorige eeuwen hebben heel wat mensen hun thuisland verlaten op weg naar andere oorden in de hoop daar een nieuw en beter bestaan op te bouwen. Ook vandaag gaat het om mensen die weinig toekomstperspectief meer zien op de plek waar ze wonen. Honger, oorlog, klimaat,… zijn vaak terugkerende redenen om de deur – als je die nog hebt – achter je dicht te trekken en met pak en zak te gaan lopen en met gammele bootjes het water over te steken op weg naar ‘het beloofde land’. Hoopvol onderweg. Als je de reis tenminste al overleefd.
Misschien vergeten we het wel eens, maar migranten en vluchtelingen zijn gewoon mensen, zoals jij en ik, en geen dingen, nummers of criminelen. Vaak kiezen zij er niet voor om hun land te moeten verlaten, maar zijn ze door een uitzichtloze situatie gedwongen. Daarbij is de grond, de aarde waar wij op wonen niet privé. De aarde is van ons allemaal. Wie zijn wij dat wij een stukje daarvan denken te kunnen claimen voor onszelf?
Oorzaken aanpakken
Het is van wezenlijk belang de noodzaak tot vluchten te beperken. Niemand moet gedwongen worden, noch tot blijven in hun geboorteland, noch daaruit te vertrekken. Wij kunnen er voor zorgen dat onze rijkdommen eerlijker verdeeld worden over de aarde, dat we klimaatverandering een halt toeroepen, dat oorlogen niet stand blijven door enorme wapenproductie, of dat landbouwgrond gebruikt wordt voor productie van voedsel voor de lokale bevolking en niet voor de teelt van bloemen zoals in sommige landen in Afrika. Met die inzet kunnen we zoveel als mogelijk proberen iedereen op de plek waar zijn of haar wieg stond te helpen een veilig en goed bestaan op te bouwen, zonder verjaagd te worden door een tekort aan voedsel, een teveel aan natuurrampen, door geweld of om andere redenen.
Als we de mensen ginds helpen een goed bestaan op te bouwen, helpen we voorkomen dat ze moeten vluchten. Hierbij is het bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking zeker geen goed idee.
Gastvrije solidariteit
In het weekend van 28 en 29 september is er de collecte voor ‘Migranten en Vluchtelingen’. Ze valt steeds op de laatste zondag van september en is verbonden met de jaarlijkse Werelddag van de Migrant en de Vluchteling met als thema ‘God trekt mee met zijn volk’. Paus Franciscus roept naar aanleiding van deze dag op tot verbondenheid en gastvrije solidariteit met hen.
Zoals vorig jaar en op voorstel van de Dienst Diaconie van ons bisdom mag deze collecte bestemd worden voor de projecten van Caritas International die steun bieden aan kwetsbare nieuwkomers bij hun integratie. Mensen op de vlucht lieten alles achter, behalve hun verhaal. Bijdragen aan hun menselijk onthaal zal hen ook helpen hun leven hier in eigen handen te nemen. Vers 35 uit het 25e hoofdstuk bij Matteüs laat er geen twijfel over bestaan: ‘Ik was een vreemdeling en jullie namen mij op.’
(Johan Vervaeke)
Het gebed dat paus Franciscus heeft opgenomen in zijn boodschap ter gelegenheid van de 110e werelddag voor migranten en vluchtelingen
God, almachtige Vader,
wij zijn uw pelgrimerende Kerk
op weg naar het koninkrijk van de hemel.
Ieder van ons leeft in zijn eigen land,
maar alsof we vreemdelingen zijn.
Elke vreemde plaats is ons thuis,
elk geboorteland is vreemd voor ons.
Hoewel we leven op aarde,
is ons ware burgerschap in de hemel.
Laat ons niet eigenaar worden
van het deel van de wereld,
dat U ons als tijdelijk huis hebt gegeven.
Help ons om verder te blijven reizen,
samen met onze broeders en zusters, migranten,
naar de eeuwige woning die U voor ons hebt bereid.
Open onze ogen en onze harten,
zodat elke ontmoeting met een mens in nood
een ontmoeting wordt met Jezus, uw Zoon en onze Heer.
Amen.
(Paus Franciscus)