Ouderenweek 2024 – ‘Bepaal je eigen verhaal’

Uitdaging

De vergrijzing, en daarbij horende ouderenzorg, wordt een van de grootste uitdagingen van de komende jaren. De gezondheidszorg wordt steeds beter, waardoor mensen langer leven. Maar met die langere levensduur worden mensen ook steeds meer geconfronteerd met ernstige en chronische ziektes. Ouderen met een chronische ziekte krijgen vaak intensieve en belastende behandelingen. Meestal vanuit de overtuiging dat mensen zo lang mogelijk willen leven, maar het is niet zo zeker dat iedereen dat wil. Er zijn mensen die ‘wachten’ op hun einde. Eén van de opvallendste zaken die in het debat telkens terugkeert, is de vraag om de regie over het leven in eigen handen te blijven houden of toch op z’n minst inspraak te hebben. Zo willen zij ook meepraten over levenseinde.

Een gevoelige snaar

In april van dit jaar deed Luc Van Gorp, voorzitter van de CM, een opvallende uitspraak in het kader van een studie naar het gezondheidsprofiel van oudere CM-leden. De uitspraak “Wie levensmoe is, moet uit het leven kunnen stappen” zorgde voor veel ophef en veel vragen. Hij had het in het interview meer bepaald over de vraag of we levenskwaliteit (een zinvol leven) niet moeten verkiezen boven levenskwantiteit (een lang leven).

Een zinvol leven

Kwaliteit van leven kenmerkt zich volgens de deelnemende ouderen aan de denkmomenten niet alleen door een goede gezondheid, maar ook door je goed voelen, sociale relaties hebben, omringd zijn, actief zijn, andere mensen helpen en in een fijne en vertrouwde buurt wonen. “We moeten onze samenleving op zo’n manier inrichten dat mensen zo lang mogelijk kwaliteitsvol kunnen leven. Uiteraard betekent dit dat we moeten investeren in de gezondheid en de zorg voor ouderen, maar het is veel meer dan dat. We moeten ook het kader creëren waarin mensen mantelzorg kunnen bieden, we moeten inzetten op zorgzame buurten, we hebben nood aan een sterk middenveld dat zinvolle activiteiten kan opzetten, we moeten ervoor zorgen dat ouderen een plek hebben waar ze graag wonen en we moeten extra inspanningen leveren voor hen die kwetsbaar zijn”, aldus Luc Van Gorp.

Waardig levenseinde

Volgens diezelfde denktank klinkt ook steeds prominenter de vraag naar een kader rond ‘voltooid leven’. Wanneer mensen zelf aangeven dat ze op leeftijd een stervenswens hebben, dan moeten ze daar op een waardige manier voor kunnen kiezen. “Maar ook als er geen sprake is van ondraaglijk lijden of slechte levenskwaliteit, moeten mensen die levensmoe zijn de vrijheid hebben om hun leven te beëindigen. We moeten mensen toelaten aan te geven dat het goed is geweest. Dan moet je het leven teruggeven”, zo verwoordt Luc Van Gorp het. Voltooid leven hoeft geen negatief begrip te zijn. Geen harde euthanasie – want dit schrikt mensen dan weer af – maar een zachtere vorm, voor mensen die het gevoel hebben dat hun leven voltooid is. Veel ouderen zijn levensmoe. Waarom zou je zo’n leven nog per se willen rekken?

Vraag

We legden de vraag ‘Moeten ouderen die levensmoe zijn de mogelijkheid krijgen om uit het leven te stappen?’ voor aan ons (iets ouder) lezerspubliek. Hoe staan zij tegenover deze uitspraak? Of zien ze het anders? Of nog ‘Wat maakt het leven de moeite waard om geleefd te worden?’ We mochten enkele reacties ontvangen van (plaatselijke) senioren en laten u graag meelezen.

“Volledig akkoord, bij vereenzaming is het levenspeil nul! Dus de mens moet kunnen beslissen.” (anon.)

“Ik heb deze uitspraak gehoord. Jammer dat dit van een lid van CM moet komen. Voor mij blijft een spuitje een zelfmoord!”  (Marnix)

“Ik vind dat die uitspraak een gevaar inhoudt omdat er zo een ‘vrije’ ruimte ontstaat om een levensbeëindiging uit te voeren. Mensen kunnen zo aangezet worden tot euthanasie zonder er volledig zelf overtuigd van te zijn. Persoonlijk heb ik een grote levensdrang maar uiteraard weet ik niet wat de toekomst brengt. Ik heb zelf meegemaakt hoe een familielid dagen lang een doodstrijd heeft gehad en mogelijk is in dergelijke gevallen het oordeel van een medisch bevoegd persoon een reden tot levensbeëindiging. Ik vind dat dit gegeven zeer ernstig moet behandeld worden. Ik heb soms de indruk dat in de publieke opinie er daarmee te licht wordt omgesprongen.” (Kris)

“We zijn aan het evolueren in onze maatschappij en het past in onze tijdsgeest van individualisten. Vroeger waren bv. de familiebanden en verenigingsbanden veel sterker en kon men daar op terugvallen. De reeds lang ingezette ontzuiling is daar een van de redenen van. Ook ons wereld globaal denken, de invloed van influencers via allerlei mediakanalen, dat zij het beter hebben dan anderen, beïnvloeden dat ook. Het leven is de moeite waard want we hebben het gekregen en men moet sterk zijn in deze tijd om uit zijn eenzaamheid te komen. Daarom zijn vriendschapsbanden van LEVENSBELANG en ook een goede gezondheid. Want veel ouderen lopen daaronder gebukt en slechte relaties met familie kunnen ook een oorzaak zijn, iets waar we samen moeten aan werken , maar er bestaat geen handboek, elke situatie is uniek. In onze Westerse wereld leven we volgens een bepaald patroon en in West-Vlaanderen in een nog meer gesloten patroon. Waardoor we veel opkroppen of voor ons houden en met donkere gedachten lopen.” (anon.)

“Ik vind dat iedereen zelf moet kunnen beslissen om uit het leven te stappen wanneer hij of zij het niet meer ziet zitten, wanneer ze een bepaalde leeftijd hebben. Ik denk dat veel mensen in de WZC gewoon wachten op de dood. Immers door de vooruitgang van de geneeskunde leven we met z’n allen langer, maar de kwaliteit laat soms te wensen over. Weinigen gaan op eigen initiatief naar een WZC, maar worden er min of meer toe gedwongen omdat de thuissituatie niet langer houdbaar is. Men spreekt steeds over de zorg, zowel in de thuiszorg als in de WZC zijn er altijd zorgkundigen tekort en er is ook altijd een verloop van personeel, de betrokkenen kunnen of mogen er geen band mee opbouwen. Wat mezelf betreft: ik zou ook niet graag naar een WZC gaan: het is duur en men kan niets meer zelf beslissen. Wanneer ik mijn moeder bezocht in het WZC vroeg ik mezelf af of dat de toekomst is, half slapend de dag doorbrengen in een rolstoel, kinderspelletjes spelen en eten wat je voorgezet wordt, en dit alles met lichamelijke klachten gepaard. Wanneer men in goede gezondheid kan oud worden, nog redelijk mobiel is, vele contacten kan onderhouden en gesteund wordt door kinderen en kleinkinderen, dat maakt het de moeite waard om te genieten van je oude dag. Maar wie heeft dat laatste?” (anon.)

“Verwijzend naar tekst van Luc Van Gorp. Ja, de vergrijzing is er en er moet in de toekomst wel aan gewerkt worden. Wellicht was de woordkeuze wat hard en kwam het voor sommigen verkeerd over. Moeten we niet ieders keuze eerbiedigen? Respect opbrengen voor ieders eigen weg, dat we elkaar niet op voorhand veroordelen of afwijzen en de mensen de ruimte geven om hun weg te kiezen. Voor wie gelooft is er een God, die vrede schenkt voorbij de dood. Voor wie anders denkt, moet kunnen een keuze maken waarvoor ze komen te staan, waarin de keuze van de oudere zelf gerespecteerd wordt en het welzijn van hun naasten meespeelt.” (Rita E.)

“Euthanasie moet worden uitgebreid naar het recht om hiervoor te kiezen bij ‘voltooid leven’. De dag dat ik permanent afhankelijk word van anderen en niet meer de dingen kan doen die mij gelukkig maken, wil ik het recht hebben om hiervoor te kunnen kiezen. Een zorginstelling is voor mij no-go.” (Ingrid)

Het verhaal is nog lang niet uitverteld. De Vlaamse Ouderenraad laat het thema dus nog niet los. Hopelijk doen wij dat ook niet! Een welgemeende dankjewel aan zij die zorgden voor de nodige input. Een artikel rond ‘eenzaamheid’ zal verschijnen in december n.a.v. De Warmste Week.

(Johan Vervaeke)
(bron: Over de campagne – Bepaal je eigen verhaal, Thomas-website)