Op bezoek bij onze Noorderburen

We komen nu en dan eens op Nederlandse bodem, maar meestal vooraan in de Provincies Noord-Brabant en Zeeland. We zijn nooit verder geraakt dan de Hoge Veluwe (Provincie Gelderland), maar dan ben je nog maar halfweg Nederland. Dit jaar is het gelukt om door te stoten tot het meest Noordelijke gebied: de Provincies Friesland en Groningen.

We vonden een natuurcamping op de grens van beide provincies, met links, ten Westen van ons het prachtige Nationaal Park Lauwersmeer. Het park ontstond toen men in het kader van het overstromingsgevaar een dijk aanlegde om de Waddenzee te scheiden van deze grote inham. Door deze afsluiting kwam heel wat zeebodem droog te liggen. Deze zandbanken werden door de kracht van de natuur langzaam maar zeker begroeid door planten, struiken en bomen. Wat niet droog kwam te liggen werd tenslotte het Lauwersmeer.

Tegenover ons verblijf lag in de verte het Waddeneiland Schiermonnikoog. Rondom de goed beschutte camping werden wij omringd door graanvelden, aardappelen, suikerbieten, ajuin en een beetje mais. We stonden dus midden in agrarisch gebied. Als welkom werden wij iedere avond en nacht overrompeld door een slakkenkolonie. Gelukkig zijn slakken niet van de rapste en konden wij ze regelmatig verwijderen uit onze tent.

Zondag 9 juli Zeehondencentrum

Ons eerste bezoek aan de omgeving is niet ver van ons verwijderd. Een nogal uitgerokken dorp dat de mooie naam heeft van Pieterburen. In dat dorp bevindt zich een Internationaal Zeehondencentrum. Daar worden jonge zeehonden die niet alleen kunnen overleven verzorgd, gevoed en op weg geholpen naar een zelfstandig bestaan. Iedere dag werken zeehondenverzorgers, dierenartsen en vrijwilligers van over de hele wereld samen om deze jonge dieren te redden. Zeehonden met een net rond de hals, plastiek of vishaken in de maag of keel en soms door de moeder verlaten dieren, zijn voorbeelden van de problemen die deze dieren kunnen ondervinden. Na een drietal maanden en als alles goed gaat worden ze terug gebracht naar de zandbanken in de Waddenzee waar ze thuishoren. Nu en dan ontvangen de redders eens een kaartje van een dankbare zeehond die kan schrijven…

Na ons bezoek aan het centrum gingen we via aanduidingen die we langs de weg hadden gezien, op zoek naar een geitenboerderij waar er sociale tewerkstelling was. Jammer genoeg was dat project al opgegeven en hebben we het dus nooit gevonden. Maar niet getreurd, want een bezoekerscentrum in de hoofdstraat had intussen onze aandacht gewekt. Daar kregen wij uitleg over het verleden en het heden van de streek. We vroegen er ook naar de mogelijkheid om te wadlopen, maar helaas, tijdens het broedseizoen is het verboden om het wad te betreden.

Maandag 10 juli Nationaal Park Lauwersmeer

Vandaag is het wandeldag. We gaan op verkenning in het Nationaal Park Lauwersmeer. Het contact met dit op de zee gewonnen gebied is verrassend. Talrijke plantensoorten hebben de geleidelijke overstap gemaakt van zoutminnend naar zoetminnend. Zo zie je maar hoe sterk de natuur is in zijn overlevingsstrijd. Op het meer wordt – hoe kan het ook anders – gezeild. Heel Nederland is trouwens doortrokken met kanalen waardoor samen met de visserij op zee, varen tot de roots van het volk behoort. Misschien moeten we ooit nog eens een vaarvakantie doen. Je kan immers een boot huren als een soort drijvende caravan en daarmee een week of zo gaan varen van dorp naar dorp.

Dinsdag 11 juli Leeuwarden

We bezoeken de historische hoofdstad van Friesland: Leeuwarden. We krijgen in het informatiecentrum een interessant plan van de stad met alle belangrijke panden of hoeken en kanten die de moeite zijn. Op de markt, waar wij vertrekken, staat de verloren gewaande toren van de St. Jozefkerk.

Helemaal gerustgesteld dat de toren nog intact is, ondanks de hellingsgraad, starten wij onze rondgang. Leeuwarden is vooral bekend door de Elfstedentocht die er sporadisch kan plaatsvinden. De voorwaarde voor deze schaatsmarathon is niet mals: de tocht mag slechts doorgaan als het ijs dat de steden verbindt, minstens 15.000 deelnemers kan dragen. En alhoewel Fries(Vries)land helemaal noordelijk ligt, is dat niet vanzelfsprekend. Het moet lang en stevig vriezen eer het zover is. Soms moet men langs het parcours zoveel mogelijk vriezers bijplaatsen om de temperatuur laag genoeg te houden …  Leeuwarden is ook bekend omwille van Mata Hari, die er geboren werd in 1876. Haar ouders hielden er een hoeden- en pettenwinkel. Voor het huis staat een beeldje met de dansende Mata Hari.

Mata, leerde dansen toen ze een tijd in Nederlands-Indië verbleef. In 1903 kwam ze in Parijs terecht waar ze een danscarrière kon uitbouwen. Ze werd in 1917 gefusilleerd wegens spionage voor de Duitsers. Mata Hari is Maleis en betekent ‘oog van de dag’.

Op onze rondgang kwamen we nog een bekende Nederlander tegen, eveneens geboren in Leeuwarden. M.C. Escher zag er 125 jaar geleden het levenslicht. Om deze geniale graficus te gedenken werd doorheen de stad een parcours ontworpen door vier eveneens geniale kunstenaars met 3D-kunstwerken. De optische illusies die gecreëerd worden zijn werkelijk spectaculair. Een voorbeeld dat zeer merkwaardig is zie je door twee foto’s te vergelijken. Op de eerste foto zie je een vage ovale tekening in 2D, ik nam ze vanaf de zijkant. Je kan daar niet veel uit opmaken. Wanneer je echter voor de tekening staat en daar een foto neemt, verschijnt er als uit het niets een 3D-beeld van onze aarde. De gaten in de bol staan voor de gekwetste aarde die lijdt onder de menselijke aanwezigheid.

Je staat perplex bij het zien van zoiets. Je verstand kan er gewoon niet bij. Deze tekening bevindt zich in de Blokhuispoort. Dit is de oude gevangenis van Leeuwarden. Deze vroegere ‘bewaarplaats’ herbergt nu in de cellen, vele kleine winkeltjes die zich vooral hebben gericht op creativiteit. Ook kan je een cel bezoeken (zonder veroordeling) om even te proeven van de levensomstandigheden in zo’n kleine ruimte. Het levert wel een bittere nasmaak op. Leeuwarden is een mooie, rustige en boeiende stad met nog veel meer bezienswaardigheden, maar onze tijd was op…

Woensdag 12 juli Winsum en Obergum

Oorspronkelijk waren Winsum en Obergum twee verschillende dorpen gescheiden door het Winsummerdiep. Het Winsummerdiep is een overblijfsel van de Delf, een kanaal dat werd gegraven tussen Delfzijl en Winsum. De naam komt van ‘delven’, een ander woord voor graven. Al eeuwenlang is het Winsummerdiep verbonden met het Reitdiep, de waterweg die de stad Groningen met Zoutkamp en uiteindelijk de zee verbond. Nu zijn deze dorpen versmolten tot een kleine stad. Naast de kerk van Obergum is er een kinderboekenhuis. Dit museum bezit een enorme collectie van Nederlandstalige kinder- en jeugdboeken. In Winsum staan de molens van het dorp behoorlijk dicht bij elkaar. De ‘Vriendschap’ is een koren- en pelmolen. Met een pelmolen wordt gerst tot gort gepeld door het kaf van de graankorrel te scheiden. Lange tijd was gort in Nederland de basis van de maaltijd. De gepelde korrels moesten eerst 12 uur weken en vervolgens een uur gekookt …

Donderdag 13 juli Waddeneiland Schiermonnikoog

De Waddeneilanden liggen voor de kust van Nederland, Duitsland en Denemarken. Ze vormen als het ware de grens tussen de Noordzee en de Waddenzee. Ze zijn zo belangrijk voor flora en fauna dat Unesco ze markeert als werelderfgoed. Voor de Nederlandse kust zijn er vijf bewoond. Zoals reeds gezegd ligt Schiermonnikoog het dichtst bij onze verblijfplaats. De oversteek gebeurt met een speciale boot die weinig diepgang heeft. Dat is nodig omwille van de vele zandbanken die de verbindingsgeulen beperken. Eigenlijk is er maar één bruikbare geul die volledig afgezet is met boeien. Dat zorgt ervoor dat het schip een bepaald traject moet aanhouden dat veel langer is dan een rechte oversteek. Het duurt dan ook drie kwartier om het eiland te bereiken.

Bij heel laag water kan je de oversteek ook te voet doen, maar dat laten wij aan de specialisten over. De haven van Schiermonnikoog bevindt zich op drie kilometer van het dorp. Er rijden bussen en men kan een fiets huren, maar wij doen dat liever te voet. Er stond toen wel een zeer strakke Westenwind die ons probeerde af te remmen, maar daar laten kampeerders zich niet door tegenhouden!

Hoe is dat eiland eigenlijk aan deze toch wat eigenaardige naam gekomen? Wel, de eerste bekende bewoners van deze plaats waren monniken en lekenbroeders die zich daar tijdens de middeleeuwen vestigden. Ze kwamen van een klooster in Rinsumageest in Noord-Friesland. Schiermonnikoog was voor hen een ‘uithof’, een soort agrarische nederzetting. Aan deze monniken is de naam van Schiermonnikoog ontleend. ‘Schier’ betekent grauw of grijs, de kleur van hun pijen en ‘oog’ is eiland. In 1580 werd het eiland, dat behoorde bij de cisterciënzerabdij van Dokkum, eigendom van Friesland. Tussen 1639 en 1945 was het particulier bezit van verschillende families. De laatste familie was Duits, waardoor het eiland na de Tweede wereldoorlog werd geconfisqueerd door de Nederlandse staat. Als herinnering aan de monniken staat het beeld van ‘De Schiere Monnik’ van Martin van Waning in het dorp.

Ook op de wegwijzers staan kleine kopieën van het beeld.

Intussen wonen er weer enkele cisterciënzermonniken in een bescheiden klooster langs de rand van het dorp. Er is ook een gastenkwartier met plaats voor zes bezoekers.

Wie eens echt iets anders wil als bezinningsoord: spoed je daarheen, de monniken verwachten je! In 1989 is een groot deel van de natuur op het eiland Nationaal Park geworden omdat het een bijzonder natuurgebied is. 
(tekst en foto’s: diaken Rudy Weyne)