De vele gedaantes van Maria (1)
De meimaand is traditioneel toegewijd aan Maria, de moeder van Jezus. De aandacht voor de bijbelse Maria is ook vandaag nog zeer groot. Zij bekleedt binnen onze rooms-katholieke traditie een prominente plaats in de volksdevotie. Veel bedevaartsplaatsen zijn aan haar toegewijd en trekken vele mensen aan. Voor vele gelovigen is zij het kloppende hart van het religieuze leven. Als mens is ze voor ons, gelovig of minder gelovig, nabij en toegankelijk. Maria is iemand als jij en ik, iemand met dromen en verlangens. Zij kende vreugdevolle momenten in haar leven, maar ook ontgoocheling en pijn. Als moeder van God is zij middelares bij Jezus en God. Zij is op haar manier een bijzondere vrouw, goddelijk en toch menselijk, en misschien net daarom voor ons zeer herkenbaar.
“Ik zie je in duizend beelden
Maria, lieflijk afgebeeld,
Maar geen van alle kan je schilderen
Zoals mijn ziel je ziet.”
(Novalis, Duits dichter 1772-1801)
Door de eeuwen heen werd Maria in duizend gezichten en verschillende gedaanten afgebeeld: als kind, zittend of staand, zwanger, met een zwarte huidskleur, als stralend jonge vrouw, als oudere rijpere vrouw,… Ook de namen en titels waaronder zij vereerd wordt, zijn talloos: O.-L.-V. van het Heilig Hart, Maria Hulp der Christenen, O.-L.-V. Koningin van de Hemel, O.-L.-V. Sterre der Zee, O.-L.-V. van de Rozenkrans, Moeder van Smarten. De talrijke Mariaverschijningen, boodschappen en visioenen liggen mee aan de basis hiervan.
In de komende vier weken nemen we jullie mee op tocht langsheen enkele merkwaardige Maria-gedaanten in onze pastorale eenheid. We geven een woordje uitleg en koppelen er een kort bezinningsmomentje aan vast.
Onze-Lieve-Vrouw-ter-Duinen (Visserskapel)
Tussen 1710 en 1715 werd op een toenmalige zandweg bij een waterput, een O-L-Vrouwebeeld op een staak geplaatst in een kapelletje. Het water van die put kreeg algauw miraculeuze eigenschappen toegedicht. Het bracht naar men zei soelaas en zelfs genezing bij oogziekten. Er werd algauw een kleine schuilplaats gebouwd om het beeld te beschutten. In 1717 trok men een houten kapel op, dat in 1736 vervangen werd door de huidige stenen kapel. De kapel werd toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw Ter Duinen, in de volksmond ‘Brènings kapelletje’. Het werd een belangrijke plaats voor de vissersbevolking die, gelovig of bijgelovig, ook nu nog Onze-Lieve-Vrouw hoog in hun vaandel dragen. Men kwam/komt er bidden voor een behouden vaart of een goeie vangst of om scheepsjongens van hun zeeziekte af te helpen. De vele ex-voto’s die er ophangen zijn de stille getuigen van de talrijke smeekbedes of dankbetuigingen opgedragen aan Maria. De vele brandende kaarsjes in de grot doen vermoeden dat op vandaag nog veel mensen de weg vinden naar Maria.
Als alle hoop verzwonden was
en ze de dood voor ogen zagen
dan durfden die stoere zeelui pas
O.-L.-Vrouw om bijstand vragen.
Menige visser heeft het ooit gezworen
toen ’t schip ging kraken tot in de bast
Onze Vrouwtje als je ons wil aanhoren
offeren we ’n keerse de dikte van de mast.
(Raoul Eeckhout, 1986)
Maria Ster-der-Zee (St.-Theresiakerk)
Op onze tocht ontdekten we aan de Sint-Theresiakerk een andere Maria-gedaante. Boven het torenportaal staat een beeld van O.L.V. Ster der Zee. Wie goed kijkt ziet dat er links en rechts op haar mantel een anker staat en op haar kleed een vissersbootje. In haar rechterhand houdt ze een scepter. Het kind Jezus draagt ze op haar linkerarm. De titel ‘Sterre der Zee’ kwam er door de verklaring van de naam Maria door de heilige Hiëronymus. Hij deelde de Hebreeuwse naam ‘Maryam’ op in ‘Mar’ en ‘Yam’, wat in het Latijn neerkomt op ‘Stilla Maris’ oftewel ‘druppel der Zee’. Algauw wordt dit in de handschriften veranderd in ‘stella maris’ (= ‘ster van de zee’). Maria Ster-der-Zee staat symbool voor de moederfiguur, de beschermheilige bij wie je altijd en onvoorwaardelijk terecht kunt als er iets fout loopt. In sommige (vissers)gezinnen prijkt ze nog op de schoorsteenmantel, in haar blauwe mantel, onder een glazen stolp.
Statig kijk je uit over de huizen
doorheen de duinen
naar de ruime zee
Je waakt moederlijk met een staf
zoals voor het kind op je arm,
over al wie het nodig heeft
Je bent richting en pad,
fonkelpunt in de nacht,
O Maria, Ster der zee
(Nikolaas Vanneste)
Marialied: O, reinste der Schepselen
https://www.youtube.com/watch?v=O7CezVoTBco&list=TLPQMDMwNTIwMjCLqUZ7Leas7w&index=1
O Reinste der Schepselen,
O Moeder en Maagd,
Gij, die in Uw armen
het Jezuskind draagt
Maria, aanhoor onze vurige bêe
Geleid ons door ’t leven, o Sterre der Zee
O Sterre der Zee, o Sterre der Zee
Geleid ons door ’t leven, o Sterre der Zee
Bedreigen ons noodweer of storm op ons’ baan
Is’t scheepj’ onzer ziel in gevaar te vergaan
Bedaar, o Maria, de storm op Uw bêe
Stort hoop ons in’t harte, o Sterre der Zee
O Sterre der Zee, o Sterre der Zee
stort hoop ons in ’t harte, o Sterre der Zee
Maria, als Gij onze schreden geleidt
Schenkt Gij ons Uw licht en Uw zegen altijd
Dan landen wij veilig ter hemelse rêe
En danken u eeuwig, o Sterre der Zee
O Sterre der Zee, o Sterre der Zee
en danken u eeuwig, o Sterre der Zee